Yurtdışında Çeviri ve Çevirmenlik

Çeviri sektörü, Türkiye’de gelişmeye ve teknoloji sayesinde değişmeye devam ederken aynı durum yurtdışında da görülmektedir. Çevirinin yurtdışındaki piyasalarda yerini görmek için kültürel, kurumsal ve eğitimsel bazı noktaların üzerinde durulması gerekmektedir. İşte yurtdışında çeviri ve çevirmenlik…

Avrupa’da Çeviri Sektörü

İlk olarak Avrupa’ya değinirsek çeviri faaliyetleri, İncil çevirileri gibi dini metinler ile başlayarak zaman içinde Toledo Okulu gibi eğitim verilen yerler ile günümüze kadar ulaşmıştır. Ancak günümüzde bu çeviri faaliyetleri, dini metinler yerine ticaret, sağlık ve teknoloji gibi alanlarda devam etmektedir. Ülkelerin konumları ve dillerinin kullanım aralığı çeviri faaliyetlerinin oranını etkiler. Örneğin Belçika’nın konumunu ele alırsak ülkenin batısında Fransa, doğusunda Hollanda ve Almanya ve güneyinde Lüksemburg yer alır. Bu nedenle bu ülkede yaklaşık 3 farklı dilin etkisi görülür. Çeviri alanında Gent Üniversitesi gibi kurumlar ise dünyada en iyiler arasında gösterilmektedir. Çünkü öğrenciler 3 kültürün içinde doğmuştur. Ayrıca NATO’ya ev sahipliği yaptığı için çeviri faaliyetleri hukuki, iktisadi gibi alanlarda yoğunlaşmıştır. İtalya gibi etrafı denizlerle çevrili bir ülkede ise deniz ticaretinin ve turizmin çeviri üzerinde etkisi görülür. Ancak İspanya ve İtalya gibi ülkelerde çeviri faaliyetini konum ile sınırlamak yeterli değildir. Diğer Avrupa ülkelerinin aksine bu ülkelerde günümüzde “lingua franca” olan İngilizce kullanım oranı ve dili bilen kişi sayısı azdır (turistik şehirler haricinde). Bu nedenle diğer Avrupa ülkeleri, genellikle Asya dillerinde çevirmen talep ederken İtalya, İspanya gibi ülkelerde Avrupa dillerinde çevirmenler yoğun tercih edilmektedir.

Avrupa’da Çeviri Eğitimi

Çeviri eğitimi ise ülkemizde olduğu gibi yüksekokulda uygulamalı olarak ya da lisans düzeyinde alınabilmektedir. Ancak buna ek olarak üç senelik çeviri programı ve iki senelik master programı ya da meslek akademileri gibi programlar da sunulmaktadır. Örneğin Almanya’da meslek akademileri ücretlidir ve program sonunda bakanlığın onayı ile sertifika sahibi olunur. Fransa’da ise çeviri eğitimi veren kurumların başında “Ecole superieure d’interpretes et detraducteurs” isimli yüksekokul gelir ve bu yüksekokuldan mezun olurken diplomanızda konferans çevirmenliğinde yetkin olduğunuza dair bir ifadenin bulunması iş kapılarını daha hızlı açar. Ayrıca Fransa’da teknoloji ve çeviri ilişkisine önem verilmekte ve öğrencilerin eğitiminde bazı kurumlar, bunun üzerine uzmanlık dersleri de sağlamaktadır.

Orta Doğu’da Çeviri Eğitimi

Arap ülkelerinde çeviri eğitimi ise Türkiye’de olduğu gibi ya iki senelik yüksekokul ya da dört senelik lisans şeklinde gerçekleşir. Arap ülkelerinde çeviri eğitimi veren bazı üniversiteler: Al-Qaroubin Üniversitesi, Chouaib Doukkali Üniversite 1962 ve Alexandria Üniversitesi. Avrupa’da genel olarak çeviriler, İngilizceden diğer dillere yapılmaktadır. Ancak İngilizce bilen daha fazla çevirmen bulunduğu için çeviri ücretleri de daha düşüktür.

Farklı Ülkelerde Tercüme Fiyatları

Dünyanın birçok bölgesinde çeviri ücretleri kelime ya da sayfa bazlı olarak hesaplanır. Amerika’da Avrupa dillerinde standart çeviri işleri sözcük başına 0,21 USD iken bu miktar Almanya’da yaklaşık olarak 0,15 Euro’dur. Ancak Fince, Danca gibi özellikle son zamanlarda popülerliği artan dillerde bu fiyatlar bürolara göre artış göstermektedir. Avusturya gibi ülkelerde ise bir büroya bağlı olarak çalışırsanız aylık ortalama geliriniz 1461,25 €’dur. Yunanistan ve İspanya’da ise çevirmenler kendi sigortalarını genellikle kendileri karşılamaktadır. Yurtdışında çeviri ve çevirmenlik imkan ve şartları farklılık göstermektedir.

Amerika’da Çeviri Kuruluşları

Amerika’da ise çevirmen olmak için ya bir çeviri okulundan mezun olmanız ya da bu işle ilgili sertifika almanız gerekmektedir. En iyi çeviri sertifikası alınabilecek kurumlar içerisinde Boston Üniversitesi gibi kurumlar bulunur. ABD çeviri kuruluşları ve örgütlenmeleri üzerine de gelişmiş bir ülkedir. ABD’deki en büyük çeviri kurumu, American Translators Association’dır. Bu kurum, 100 ülkede 80.000’den fazla çevirmeni temsil eden Fédération Internationale des Traducteurs (FIT) ‘a da üyedir. Ayrıca webinarlar ve ATA58 ismini verdikleri sanal konferanslar düzenlemektedirler.

Dünya Üzerinde Çeviri Kurumları

Çeviri kurumlarından genel bir çerçevede bahsedildiğinde ülkelerin çoğunda bu kurumların gelişmeye başladığı söylenebilir. Çünkü çeviri, tüketilen ve dünyada farklı diller konuşuldukça ihtiyaç duyulan bir alan olacaktır. Bu nedenle çevirmenlerin hakları, sorumlulukları bazı kurumlar adı altında güvenceye alınmaktadır. Farklı kıtalardan verilen birkaç örnek ele alındığında Avustralya’da The Australasian Association of Language Companies, The Western Australian Institute of Translators and Interpreters kurumları rekabetçi çeviri sektörünün zorlukları ile mücadele eden kurumlardır; Arap ülkelerinde ise Arap Profesyonel Çevirmenler Derneği, Uluslararası Arapça Çevirmenler Derneği gibi dernekler, acenteler ile müşteriler arasındaki iletişimi kolaylaştırmak, çeviri alanında makaleler yayınlamak gibi hizmetler sağlamaktadır. Bu kurumların içinde genellikle bir ya da iki adet işitme engelliler için çalışmalar yapan kurum vardır. Bunlardan bazıları Kanada İşitme Derneği Mesai Sonrası Acil Tercüme Servisi, Fransa’da Association française des interprètes et traducteurs en langue des signes (AFILS) ve Avusturya’da Österreichischer Gebärdensprach-Dolmetscherinnen-Verband’dır. Bu çeviri kurumlarının amacı, işaret dili çevirmenliğinin meslekleşmesini sağlamaktır. Çoğu Dünya İşaret Dili Derneği’ne üyedir. AFILS kurumunun websitesinde ücretsiz üyelikler ve işaret dili üzerine çalışma grupları da bulunmaktadır. İlaveten, Translators Without Borders (Sınır Tanımayan Tercümanlar) uluslararası hizmet vermektedir.

Asya’da Çeviri Faaliyetleri

Asya’da çeviri faaliyetlerine baktığımızda Çince, Japonca ve Korece Google üzerinde en çok arama yapılan dillerdir. Bu ülkeler, ABD’ye ek olarak teknoloji devidir ve günümüzde çoğu kişinin elindeki telefon ve bilgisayarların üreticileridir. Bu nedenle çeviri piyasasında da birçok ülkede aktif olarak tercih edilen dillerdendir. Eskiden ticari, hukuk alanlarında devletlerin anlaşmaları sonucu daha fazla çeviri yapılmaktaydı. Günümüzde, bu alanların çevirileri devam etse de rakip olarak farklı alanlar ortaya çıkmaya başladı. Avrupa ve Amerika dışında Kore, Çin, Hindistan gibi ülkelerin dizi, film çevirileri de medya kanalları, internet platformları sayesinde gittikçe arttı. Japonya’da oyun ve anime üzerine çeviriler her geçen gün artış gösteriyor. Çeviride bu alanlar genellikle popülarite ile üretilir, tüketilir ve tekrar ihtiyaç duyulur. Bu nedenle özellikle günümüz çağında Asya’nın çeviri piyasasında yoğun faaliyet göstermeye devam edeceği söylenebilir.

Lingua Franca ve Diğer Dillerin Çevirisi

Evrensel dil dediğimiz İngilizcenin ana vatanına döndüğümüzde ise İngiltere’de ana dilden sonra ülkede en çok konuşulan dil Lehçe’dir. İngiltere’de çeviri faaliyetleri diğer ülkelere göre azdır. Bunun nedeni “lingua franca” olmasıdır. Çeviriler en çok diğer Avrupa dillerinde yapılır ve en çok çevrilen dil Fransızcadır. İngiltere’de London Metropolitan University bilgisayar destekli çeviri üzerine odaklanırken University of East Anglia ise farklı dillerin öğretimi ve uygulamaları üzerine odaklanır. İngiltere’de çeviri kurumları; telif hakları, ücretlendirme konularında standart oluşturmak ve meslek standartlarını yükseltmek üzerine çalışmalar yapmaktadır. Bunlardan birisi The Institute of Translation and Interpreting’dir. İngiltere’de yeni başlayan bir çevirmen yıllık £18.000 ile işe başlarken haftalık 37-39 saat arasında çalışmaktadır.  Farklı ülkelerdeki çeviri faaliyet ve etkinlikleri, genellikle eğitim alanında gerçekleşmektedir.

Çeviri ve Diller

Çeviri konusu ele alındığında dünyada en çok konuşulan diller de ele alınmalıdır. Çünkü bu dillerde çeviri yapan kişi birçok insan ile iş ilişkileri geliştirebilir. En çok kullanılan diller Çince, İspanyolca, Arapça, Portekizce, Hintçe ve Japonca şeklinde devam eder. Listede yer alan Çin ve Hindistan kalabalık ülkeler olduğu için bu dilleri konuşan kişiler genelde ülke içindedir. Özellikle Çin’in iş piyasalarındaki etkisi düşünülürse Çince bilen bir çevirmenin yurtdışında iş bulma olasılığı da artar. Dillerin konuşulma oranı ülkelerdeki haberleri de etkilemektedir. Çeviri haberleri, yurtdışında genellikle siyasi konferanslarda ya da göçmen işlemlerinde konu olmaktadır. Bu haberler, gündem ile orantılı olarak değişiyor. Ancak günümüz haberlerinde çevirmenlerin yeri çok kısıtlıdır.

Yurtdışında Çeviri ve Çevirmenlik

Çeviri Çözümleri